Nietrzymanie moczu u psa - poważny problem, który należy zrozumieć
Jest problem czy go nie ma?
Pragnąc zapewnić psu dobrostan, poprawić jakość jego życia i przywrócić mu prawidłową funkcjonalność organizmu, tym samym skutecznie zadbać o zdrowie, pozbywając się kłopotliwych problemów trzeba zrozumieć z czym właściwie ma się do czynienia. Ważne, by uświadomić sobie czym jest nietrzymanie moczu i czy problem, z którym borykamy się w danym momencie rzeczywiście ma podłoże fizjologiczne.
O nietrzymaniu moczu nie można mówić w sytuacjach, gdy popuszczanie zachodzi w miejscach do tego niewskazanych i nieakceptowanych przez właściciela i dotyczy psa nienauczonego czystości i podstawowych zasad higieny. Nie jest nim również sporadyczne załatwianie się w domu, z winy właściciela, który zbyt rzadko wyprowadza swojego czworonoga na spacer lub spacer ten jest zbyt krótki (tu dodatkowo pojawia się czynnik stresowy, który może negatywnie wpłynąć na zachowanie czworonoga).
Do typowych objawów niekontrolowanych mikcji zalicza się samoczynne kapanie moczu podczas chodzenia i przystawania (zanim pies wykaże naturalne zachowanie, charakterystyczne dla próby wypróżniania), popuszczanie podczas snu i pozostawianie plam na legowisku, kanapie, łóżku – wszędzie tam, gdzie udaje się na odpoczynek. W przypadku zaawansowanego problemu, w przestrzeni zamkniętej, w której najczęściej pies przebywa można bez trudu wyczuć charakterystyczną, dotkliwą woń moczu. Dla zapewnienia komfortu warto zabezpieczać podłoża i przestrzeń, szczególnie tą, w której relaksuje się i zasypia pies. Można w tym celu stosować impregnat do legowiska i materiałów, pieluchy dla psów, podkłady higieniczne jednorazowe, jak i wielorazowe, choć te wymagają regularnego prania i utrzymywania większego rygoru higienicznego.
Poważny kłopot o licznych przyczynach
Nietrzymanie moczu może mieć podłoże somatyczne, czyli wynikać z nich lub towarzyszyć poważnym problemom zdrowotnym lub może być związane z zaburzeniami behawioralnymi – wówczas wiek zwierzęcia nie ma tu najmniejszego znaczenia.
O podłożu chorobowym mówi się wtedy, kiedy z różnych przyczyn pies nie ma możliwości świadomego kontrolowania procesu posikiwania. Przyczyny bezwiednego oddawania moczu mogą mieć związek z wieloma czynnikami anatomicznymi, nerwowo-mięśniowymi, urazowymi, a także hormonalnymi oraz psychicznymi. Wiele funkcji organizmu musi współdziałać, wiele aspektów czynnościowych uzupełniać się, wiele procesów zazębiać się, postępując również w sposób prawidłowy, by funkcjonowanie dolnych dróg moczowych, w tym pęcherza przebiegało właściwie.
Aby wyeliminować problemy somatyczne, jako przyczynę niekontrolowanych mikcji, należy wykonać szereg zaawansowanych badań, wykluczających m. in. wady wrodzone układu moczowego, choroby od zwykłej niewydolności, przez wrodzoną ektopię moczowodową, popularnie występującą kamicę nerkową aż po niebezpieczne dla zdrowia i życia nowotwory. Wyłączyć z podejrzeń należy również choroby układu kostno-szkieletowego (w tym dysplazję), nerwowego, układu krążenia oraz niewydolność wątroby, nadczynność lub niedoczynność kory nadnerczy, istnienie procesów zapalnych, choroby nowotworowe, cukrzycę. Przyczyną mimowolnego oddawania moczu może być również długotrwałe odczuwanie bólu różnego pochodzenia. Rozpoznanie różnicowe pozwala ustalić, czy problem wymaga natychmiastowego leczenia weterynaryjnego, czy też leży zupełnie gdzie indziej.
Niezależnie od przyczyny występowania zaburzenia, należy niezwłocznie podjąć kroki poprawiające jakość codziennego funkcjonowania zwierzęcia, a jednocześnie zwiększyć nakłady pracy na utrzymanie dobrego zdrowia obciążonego układu moczowego. W najcięższych przypadkach warto rozważyć wygodne, bezpieczne i funkcjonalne pieluszki dla psów, dostępne w sklepach zoologicznych w różnych rozmiarach. Dopasowane do potrzeb chorego czworonoga, pozwolą uniknąć występowania podrażnień skóry, rozwoju infekcji i towarzyszących im stanów zapalnych. W tym celu warto również zapewnić psu wyższy niż dotąd poziom higieny narządów płciowych. Dbanie o dostatecznie krótką okrywę włosową, czystą sierść bez pozostawionych lepkich, zabrudzeń oraz wprowadzenie rytuału częstszych kąpieli okolic intymnych – to podstawa.
Gdy problem leży w sferze emocjonalnej
Eliminacja przyczyn somatycznych daje zielone światło do poszukiwania źródła problemu w sferze behawioralnej i emocjonalnej. Nietrzymanie moczu, jako niepożądana reakcja emocjonalna może być skutkiem zabawowej euforii, przerastającej czworonoga radości, w szczególności na widok wracającego do domu właściciela, a także nadmiernego, długotrwałego stresu oraz silnego odczuwania lęku.
Niezależnie od tego skąd się bierze, nie powinno się karcić czworonoga posikującego w domu, ponieważ tylko zwiększy to poziom odczuwanego przez zwierzę stresu i pogłębi problem. Ważną rolę w terapii zachowań niepożądanych mogą odegrać zmiany ze strony właściciela, a przede wszystkim ograniczenie wylewnych powitań oraz wszelkich działań, które wzmacniają postawę uległą czworonoga lub które pies może odebrać, jako bezpośrednio mu zagrażające.
W sytuacji, gdy stwierdzimy objawy nietrzymania moczu, ważne byśmy od razu wprowadzili rygorystyczne zasady higieny, zapewniające zwierzęciu komfort codziennego funkcjonowania i ochronę zdrowia. Podstawowym działaniem, jakie należy podjąć to zabezpieczenie miejsc odpoczynku i snu, poprzez używanie impregnatu do legowiska czy zakładanie wodoodpornych pokrowców na posłanie. Miejsca, w którym pies mimowolnie oddał dotąd mocz należy dokładnie oczyścić, istnieją specjalne produkty jak preparaty do czyszczenia i usuwania plam, zapachów, moczu psa. Działanie to stanowi priorytet, gdy stanowią one prywatną, psią przestrzeń wyciszenia, bowiem z przyczyn emocjonalnych i behawioralnych nie powinien on kojarzyć ich z wypróżnianiem.
Przyczyny behawioralne – całe morze możliwości
Do behawioralnych przyczyn niekontrolowanego oddawania moczu przez psa należy zaliczyć w pierwszej kolejności stres, spowodowany czynnikami zewnętrznymi i domowymi, za które w dużej mierze odpowiedzialny jest człowiek. Na drugim miejscu należy umiejscowić traumatyczne przeżycia i doznania, w szczególności, gdy problem dotyka czworonoga o trudnej przeszłości, odebranego poprzednim właścicielom w wyniku interwencji lub zaadoptowanego ze schroniska.
Nietrzymanie moczu może być związane z silnymi emocjami, zarówno tymi negatywnymi (niepokój, silny lęk separacyjny, fobie dźwiękowe), jak i pozytywnymi (radość, ekscytacja), i dotyczyć czworonogów w każdym wieku. Niektóre osobniki wykazują silną tendencję do znaczenia przestrzeni, również wewnątrz domu, jednak problem ten można rozwiązać zarówno na płaszczyźnie terapii behawioralnej, jak i operacyjnie (kastracja u silnych samców). U psów w podeszłym wieku stwierdza się nietrzymanie moczu związane z zaburzeniami poznawczymi.
Istotną przyczyną występowania niekontrolowanych mikcji, która powinna właściwie znaleźć się na szczycie listy, jest nieprawidłowo prowadzony trening czystości lub też jego całkowity brak – to niestety nie jest żart.
Nietrzymanie moczu u szczenięcia
Badania wskazują, że blisko 1/3 zgłaszanych przypadków nietrzymania moczu przez psy, dotyczy szczeniąt i młodych, rosnących osobników. Oznacza to, że problem jest nie tylko powszechny, ale i szczególnie złożony, ponieważ nie dotyczy on tylko zaburzeń emocjonalnych, które często, z różnych przyczyn towarzyszą maluchom, ale również wynika z problemów somatycznych.
Na pierwszym miejscu należy wspomnieć jednak o trudnościach komunikacyjnych – szczenię często nie ma jeszcze wyrobionego nawyku informowania opiekuna o naglących potrzebach fizjologicznych. Wzorzec prawidłowych zachowań kształtuje się bowiem z czasem, w większości w atmosferze wsparcia ze strony właściciela, w wyniku sumiennego treningu. Umieszczanie w łatwo dostępnych miejscach specjalnych, wysoce chłonnych podkładów dla szczenięcia oraz sukcesywne zmniejszanie ich ilości, przy jednoczesnym zwiększeniu częstotliwości spacerów poprawi efektywność nauki higieny, przyspieszając osiągnięcie sukcesu. W okresie po odsadzeniu następuje wiele zmian i bodźców stresowych dla czworonożnego maluszka. One również potrafią przyczynić się do wystąpienia problemów z kontrolowanym wypróżnianiem. Na szczęście odpowiednie prowadzenie szczenięcia i zapewnienie mu poczucia bezpieczeństwa w nowych warunkach szybko przywraca psu zdolność kontroli nad układem moczowym.
Poważny problem pojawia się jednak, gdy zawodzi nie sfera behawioralna i emocjonalna, ale zdrowie. U młodych psów najczęściej występuje zwykłe zapalenie pęcherza, u suszek zaś znacznie częściej stwierdza się młodzieńcze zapalenie pochwy. Niestety, zdarzają się również znacznie poważniejsze przypadłości i choroby – natury neurologicznej lub nowotworowej. Wówczas jedynym rozwiązaniem jest jak najszybsza i prawidłowo przeprowadzona interwencja weterynaryjna, będąca niekiedy nie tylko walką o zdrowie, ale i życie czworonożnego maluszka.
Gdy problem dotyka seniora
Pies starzeje się nieporównywalnie szybciej niż człowiek, a wraz z postępującymi procesami degradacyjnymi w organizmie zwiększa się podatność osobnicza na choroby. Ze względu na tendencje czworonożnych seniorów do zapadania na najróżniejsze przypadłości, wielu właścicieli uważa, że objawy takie, jak popuszczanie moczu wynikają z charakterystycznych mechanizmów i ograniczeń wpisanych w starczą rzeczywistość. Do tego stopnia ulegają błędnemu przekonaniu, że godzą się na niepożądane, dotkliwe zapachy w otoczeniu psa, tłumacząc je podyktowanymi wiekiem ograniczeniami. To poważny błąd, który przyczynia się go zaognienia wielu stanów chorobowych, które przy odpowiedniej diagnozie mogłyby zostać wyleczone u podstaw.
Prawda jest taka, że nauczony czystości, wykastrowany pies, który nie cierpi na zaburzenia behawioralne rzadko cierpi na zaburzenia czynności układu moczowego o innym podłożu, niż chorobowe. U starszych psów nietrzymanie moczy wiąże się najczęściej z postępującymi schorzeniami układu kostnego, problemami neurologicznymi, a także zaburzeniami czynnościowymi narządów wewnętrznych, m. in. wątroby lub nerek. Dlatego nawet pojedyncze przypadki mimowolnego popuszczania, a tym bardziej nocnego moczenia legowiska powinny stanowić sygnał alarmowy do dalszej obserwacji.
Nierzadko, wraz z postępującymi u psa procesami starzenia, zwłaszcza, gdy ma on wyraźne tendencje genetyczne lub osobnicze do zapadania na różne przypadłości, radzenie sobie z problemami wymaga coraz więcej zaangażowania, uwagi i ostrożności ze strony opiekuna. Nie zapominajmy jednak, że ten kosmaty staruszek z kłopotami to nasz najlepszy przyjaciel i zasługuje na maximum oddania.
